Andad: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Koiravva (pagin | tehtud radod)
p pit'kemb -> pidemb
Koiravva (pagin | tehtud radod)
udištamine
Rivi 1:
{{1000}}
[[Fail:Andes.png|thumb|right|300px250px|Andad kontinentan reljefan kartal.]]
[[Fail:Andes Chile Argentina.jpg|thumb|300px250px|Andad pidust' Argentinan da Čilin röunad.]]
'''Andad''', '''Andiden Kordiljerad''' ([[ispanijan kel'{{lang-es|isp.]] ''Andes''}}, ''Cordillera de los Andes'') om kaikiš pidemb (9000 km) da üks' kaikiš korktembišpäi ([[Akonkagua]]-mägi, 6962 m) mägisistemišpäi [[Ma]]n päl. Se kantoičeb kaiked [[Suviamerik]]ad päivlaskmal da pohjoižel; [[Kordiljerad|Kordiljeriden]] suvipala. Andad oma 500 km levette erasiš sijiš. Keskmäižed Andad (18°-20° s.l.) oma kaikiš levedamb (750 km). Keskkorktuz om läz 4 tuhad metrid.
 
Andad oma järedaks valdmeridenkeskeižeks vezierigoitimeks. [[Tün' valdmeri|Tünen valdmeren]] basseinan joged (ned oma lühüdad tobjimalaz) jokseba Andiden päivlaskmaspäi. [[Atlantine valdmeri|Atlantižen valdmeren]] basseinan joged jokseba Andiden päivnouzmaspäi. Ned oma pit'kad joged: iče [[Amazonas]] da sen äiluguižed ližajoged, a mugažo [[Orinoko]]n, [[Paragvai (jogi)|Paragvajan]], [[Paran]]an ližajoged, [[Magdalen (jogi)|Magdalen-jogi]] da [[Patagonii|Patagonijan]] joged.
 
Andad oma kaikiš tarbhaižemb klimatine barjer Suviamerikas. Mäged seižuba 5 klimatižil vöil (ekvatorialine, subekvatorialine, tropine, subtropine da ven). Andiden päivlaskmaižiden (sattud tulleile) da päivnouzmaižiden (tulleitomad) pautked nepstuba ani erazvuiččikš.
Rivi 24:
Mujumetalloiden kivendoid om äi Andiš ([[antimonii]], [[arsen]], [[cink]], [[hahktin]], [[molibden]], [[tin]], [[vas'k]], [[vismut]], [[vanadii]], [[vol'fram]]).
 
Andad kogonebakogotas 4 paralleližiš mägisel'gišpäi (ned sijadasesijadasoiš meridianidme ičeze enambištol): Andiden Randhižed Kordiljerad, Andiden Päivlaskmaižed Kordiljerad, Andiden Keskmäižed Kordiljerad da Andiden Päivnouzmaižed Kordiljerad. Mägitazangištod, platod (Pun, Al'tiplano) da alangod venubavenudas niiden keskes, kaikiš surembad niišpäi oma Perus da Bolivijas.
 
[[Antarktine pol'sar'|Antarktižen pol'saren]] mäged jätktabajätktas Andid [[Dreikan sal'm]]en taga.
 
== Homaičendad ==
Rivi 32:
 
== Irdkosketused ==
* [http://www.andeangeology.cl/ «Andean geology»-aiglehtesen kodilehtpol' (''andeangeology.cl'').] {{ref-en}} {{ref-es}}
 
[[Kategorii:Andad| ]]
[[Kategorii:Mägisel'gad kirjamišton mödhe]]
[[Kategorii:Argentinan mägisel'gad]]
[[Kategorii:Bolivijan mägisel'gad]]
[[Kategorii:Čilin mägisel'gad]]
[[Kategorii:Ekvadoran mägisel'gad]]
[[Kategorii:Kolumbijan mägisel'gad]]
[[Kategorii:Perun mägisel'gad]]
[[Kategorii:Venesuelan mägisel'gad]]