Čingishan: Erod versijoiden keskes

'''Čingishan''' vai '''Čingiz-han''' ([[mongolijan kel'|mong]].: [[Fail:Cinggis qagan.svg|20px]] ''Чингис хаан / Çingis hán''; [t͡ʃʰiŋɡɪs xa:ŋ]; ''Čingiz'' — «röunatoman meren kartte käsknik»), nimi sündundan jäl'ghe oli Temudžin (mong. ''Тэмүжин''; sünd läz 1155 vai 1162 vot, Delün-Boldok-mec [[Onon]]-jogen alangištos, [[Mongolii]] — kol. 25. eloku 1227, [[Si Sä]]-car'kund, nüg. Kitain keskuz) oli mongolijalaine sodapämez', [[Mongolijan imperii|Mongolijan imperijan]] alsenpanii da ezmäine imperator.

Kazvoi Borte-neičeižen kanzas naindhasai, opendusetoman, sikš miše ei olend kirjkel't kalaidajal rahvahal. Vozil 1184-1206 otli vägestusid susedheimoiden päle. Vn 1206 keväden kurultajaspäi Mongolii oli ühtištudud, Temudžinad tedotihe kagan:aks (ülembaine arvnimi) da nimitihe Čingishanaks (Čingiz — «röunatoman meren kartte käsknik»). Sid' zavodihe sodamatkoid Sibirin rahvahid vaste (1207-1211). Vl 1213 mongolad — raccastajad heboil — alištiba Pohjoižen Kitain territorijoid pidust' [[Sur' Kitain sein|Surt Kitain seinäd]]. Keskuzazijan valdkundad alištuiba vozil 1218-1220. Čingishan pani imperijan [[Karakorum]]-pälidnad vl 1220.

Vl 1221 Čingishan ühtni sodamatkha [[Indii|Indijan]] pohjoižedme. Vozil 1222-1223 mongoližed sodaväged oliba männuded [[Kavkaz]]as päliči läz [[Derbent]]ad da tuliba [[Amuine Venä|Venän]] territorijha, kus [[Tora Kalk-jogen randoil|vägestiba]] venälaižid da poloucid, no [[Mongoliž-bulgarine tora (1223/1224)|sabasaiba kilt]] toraten bulgarijalaižidenke. Mongolijan sodavägiden jädud elegiš ristitud pörziba Keskuzazijha, sid' tegiba londad Kitaihe möst (1225-1227, Si Sä-car'kund).