Latvii: Erod versijoiden keskes

'''Latvii''' vai '''Lätänma''' ([[latvijan kel'|latv.]].: ''Latvija''), oficialižikš '''Latvijan (Lätänman) Tazovaldkund''' ([[latvijan kel'|latv.]]. ''Latvijas Republika''), om valdkund [[Evrop]]an pohjoižes, [[Baltijan meri|Baltijan meren]] randal. Pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Rig]].

Vspäi 2004 valdkund om [[PAKO]]:n da [[Evropan Ühtištuz|EÜ]]:n]] ühtnijaks.

Vozil 1940-1991 Latvii oli [[NSTÜ|Nevondkundaližen ÜhtištisenÜhtištusen]] palaks. Latvijan käskusišton mödhe, se oli okkupacii. Toštripmatomuden dat om 21. eloku 1991.

Jäl'gmäine Konstitucii<ref>[http://www.satv.tiesa.gov.lv/?lang=3&mid=8 Latvijan Konstitucijan tekst vl 2009. — Satv.tiesa.gov.lv.] {{ref-ru}} {{ref-lv}} {{ref-en}}</ref><ref>[https://en.wikisource.org/wiki/Constitution_of_Latvia Latvijan Konstitucijan tekst vl 2002 Vikipurtkiš.] {{ref-en}}</ref> ([[latvijan kel'|latv.]].: ''Satversme'') oli vahvištadud Konstitucižel Suimal vl 1922 uhokun 15. päiväl da tuli väghe sil-žo vodel kül'mkun 7. päiväl, sen vägi oli udištadud vl 1993.

LatvijanLatvijal omaom mavaldkundröunadmavaldkundröunoid [[Estinma]]nke pohjoižes (röunan piduz — 333 km), [[Venäma]]nke päivnouzmas (332 km), [[Vaugedvenäma]]nke suvipäivnouzmas (161 km) da [[Litvanma]]nke suves (544 km). Ühthine röunoiden piduz om 1370 km. Valdkundan päivlaskmaižed da lodehližed randad lainištab [[Baltijan meri]], sen randanpird om 498 km pitte valdkundan südäimes.

Reljef om tazo, ülüded da alangištod vajehteldas keskneze. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om [[Gaizin'kalns]]-kukkaz (312 m). Mererandaline alangišt om kaikiš pidemb. Znamasižed joged oma [[Gauj]] da [[Daugav]] ([[Päivlaskmaine Dvin (jogi)|Päivlaskmaine Dvin]]). Kaik om 12 tuhad jogedjogid da 3 tuhad järvedjärvid valdkundas.

Klimat om [[ven vö|ven]] Baltijan meren. Järghine pil'višt om paksus, päivoikahid päivid om vaiše 30-40 päivoikahid päivid vodes. Tal'v vedase 3 kud: kesktal'vkuspäi keskkeväz'kuhusai. Uhokun kesklämuzkeskmäine lämuz om -9°C, heinkun kesklämuz — +15...+17°C. Paneb sadegid 500-800 mm vodes. Kaikiš kuivamb da päipaštokahamb ku om semendku.

Londuseližed varad oma [[turbaz]], [[mouckivi]], [[dolomit]], [[lete|letked]], [[jartal']], [[mec]] (56% territorijad), [[mahuz]], [[gidroenergii]], [[kala]].

Ohjandusen form om unitarine [[parlamentine tazovaldkund|parlamentine]] tazovaldkund äjiden partijoiden sistemanke. Valdkundan pämez' om valitud Suimal prezident ([[latvijan kel'|latv.]]. ''Valsts prezidents''). Hänen valdatusiden strok om 4 vot, ühten kahtenden strokun om voimuz. Prezident paneb radnikusele märitud ristitud formiruimha ohjastust, Suim vahvištab ohjastusen ministrid radnikusiš päministranke ([[latvijan kel'|latv.]]. ''Ministru prezidents'' — «ministriden prezident») pämeheks äniden enambusel.

Käskusenandai organ om üks'kodine parlament — Latvijan Suim ([[latvijan kel'|latv.]]. ''Saeima''), kudamban 100 ühtnijad Latvijan rahvahanikad täuzidentäuzidenke oiktusidenke valitas 4 vodeks.

Latvii alajagasejagase 110 agjaha (üks'lugu [[latvijan kel'|latv.]].: ''novads'') da 9 lidnha tazovaldkundan alištusenke (üks'lugu [[latvijan kel'|latv.]].: ''republikas pilsēta''). Toižed agjad alajagadas volostihe (üks'lugu [[latvijan kel'|latv.]]: ''pagasts''), a toižed agjad omaseištas jagamatomadjagamatomikš.

Mugažo valdkund alajagasejagase 5 statistižhe regionha: Kurzemen, Latgalijan, Rigan, Zemgalen da Vidzemen.

Toižed järedad lidnad (enamba 50 tuh. ristitudristituid vl 2011, surembaspäi penembha): [[Daugavpils]], [[Lepai]], [[Elgav]], [[Jurmal]]. Kaik om 77 Latvijan lidnad.