Dagestanan Tazovaldkund: Erod versijoiden keskes
Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
pEi ole vajehtusen ühthevedoid |
+ VF-subjekt-šablon; + jagused |
||
Rivi 1:
{{Venälaižen Federacijan subjekt
[[Fail:Flag of Dagestan.svg|right|thumb|100px|Dagestanan Tazovaldkundan flag.]]▼
|Nimi = Dagestanan Tazovaldkund
|FSCoA = [[Fail:Coat of Arms of Dagestan.svg|110px|Dagestanan Tazovaldkundan znam]]
|FlagLnk = Dagestanan Tazovaldkundan flag
|CoALnk = Dagestanan Tazovaldkundan znam
|FSMap = [[Fail:Map of Russia - Dagestan.svg|300px]]
|FSCtrWhat = Pälidn
|FSCtrNm = [[Mahačkal]]
|AreaRnk = 52
|TotArea = 50270
|WaterPrcnt = 0.4
|PopRnk = 13
|PopCtDate = 2015
|PopDens = 59.49
|GDP =
|GDPCtDate =
|GDP(PPP) =
|FedDistrNm = Pohjoižkavkazan
|EcRegNm = Pohjoižkavkazan
|OfLangs = [[venäkel']] da völ 13 kirjkel't
|HeadTtl = Tazovaldkundan pämez'
|HeadNm = [[Abdulatipov Ramazan|Ramazan Abdulatipov]]
|ViceTtl = Ohjastusen ezimez'
|ViceNm = [[Gamidov Abdusamad|Abdusamad Gamidov]]
|LegislTtl = Rahvahaližen Suiman ezimez'
|LegislNm = [[Šihsaidov Hizri|Hizri Šihsaidov]]
|FSAnthem = ''[[Dagestanan Tazovaldkundan gimn]]''
|Domain =
|CadNo = 05
|MSK = [[UTC]]+3 ([[MSK]]+0)
}}
'''Dagestanan Tazovaldkund''' ([[venäkel'|ven]].: ''Республика Дагестан'', [[agulan kel'|agul]].: ''Республика Дагъустан'', [[avaran kel'|avar]].: ''Дагъистаналъул Республика'', [[azerbaidžanan kel'|azerb]].: ''Dağıstan Respublikası'', [[cahuran kel'|cah]].: ''Республика Дагъустан'', [[čečenan kel'|čeč]].: ''ДегIeстан Республика'', [[darginan kel'|darg]].: ''Дагъистала Республика'', [[kumikan kel'|kum]].: ''Дагъыстан Республикасы'', [[lakan kel'|lak]].: ''Дагъусттаннал Республика'', [[lezginan kel'|lezg]].: ''Республика Дагъустан'', [[mägievrejan kel'|mägievr.]].: ''Республикей Догъисту'', [[nogajan kel'|nog]].: ''Дагыстан Республикасы'', [[rutulin kel'|rut]].: ''Дагъыстан Республика'', [[tabasaranan kel'|tab]].: ''Дагъустандан Республика'') vai '''Dagestan''' om avtonomine valdkund [[Venäma]]s, sen [[Venälaižen Federacijan subjektad|subjekt]].
Se mülüb [[Pohjoižkavkazan federaline ümbrik|Pohjoižkavkazan federaližhe ümbrikho]].
Tazovaldkundan pälidn da surembaine lidn om [[Mahačkal]].
== Keled ==
▲* Eläjiden lugu — 3 mln.</br>
Kaikiden Dagestanan rahvahiden keled oma valdkundaližed Dagestanan territorijas sen Konstitucijan 11. kirjutusen mödhe, no vaiše 14 kirjutadud valdkundkel't om: [[venäkel']], [[agulan kel'|agulan]], [[avaran kel'|avaran]], [[azerbaidžanan kel'|azerbaidžanan]], [[cahuran kel'|cahuran]], [[čečenan kel'|čečenan]], [[darginan kel'|darginan]], [[kumikan kel'|kumikan]], [[lakan kel'|lakan]], [[lezginan kel'|lezginan]], [[mägievrejan kel'|mägievrejan]], [[nogajan kel'|nogajan]], [[rutulin kel'|rutulin]] da [[tabasaranan kel'|tabasaranan]] keled.▼
Sikš ku keled mülüdas erazvuiččihe kel'kanzoihe, ka venäkel' om rahvahidenkeskeižiden sidoiden kel' faktižešti.
▲Kaikiden rahvahiden keled oma valdkundaližed Dagestanan territorijas, no vaiše 14 kirjutadud valdkundkel't om: [[venäkel']], [[agulan kel'|agulan]], [[avaran kel'|avaran]], [[azerbaidžanan kel'|azerbaidžanan]], [[cahuran kel'|cahuran]], [[čečenan kel'|čečenan]], [[darginan kel'|darginan]], [[kumikan kel'|kumikan]], [[lakan kel'|lakan]], [[lezginan kel'|lezginan]], [[mägievrejan kel'|mägievrejan]], [[nogajan kel'|nogajan]], [[rutulin kel'|rutulin]] da [[tabasaranan kel'|tabasaranan]] keled.
== Istorii ==
Dagestanan Tazovaldkund om olmas vl 1921 vilukun 20. päivälpäi. Vodhe 1993 tal'vkun 25. päivhäsai nimitihe Dagestanan Avtonomižeks Nevondkundaližeks Socialistižeks Tazovaldkundaks.
Tazovaldkundan Konstitucii<ref>[http://constitution.garant.ru/region/cons_dagest/ Dagestanan Tazovaldkundan Konstitucijan tekst (constitution.garant.ru).] {{ref-ru}}</ref> om vahvištadud vl 2003 heinkun 10. päiväl Konstitucižen Suiman ezitajil. Se om väges möhembaižiden vajehtusidenke. Enzne vahvištadud vl 1994 Konstitucii kadoti ičeze väged.
== Geografijan andmused ==
[[Fail:Relief Map of Dagestan.png|thumb|left|250px|Dagestanan Tazovaldkundan reljefan kart.]]
Tazovaldkund om röunoiš [[Azerbaidžan]]anke suves, [[Gruzii|Gruzijanke]] suvipäivlaskmas, [[Čečenijan Tazovaldkund]]anke päivlaskmas, [[Stavropolin rand]]anke lodehes da [[Kalmikijan Tazovaldkund]]anke pohjoižes. Dagestanan Tazovaldkundan päivnouzmaižed randad lainištab [[Kaspijan meri]]. Randanpird om 000 km pitte.
Pind om 50 270 km². Surembaižed joged oma [[Terek]]an alajoksmuz da [[Sulak (jogi)|Sulak]], mugažo [[Kum (jogi, lankteb Kaspijan merhe)|Kum]]-jogi (kezal kändase ojandeheks) Kalmikijanke röunal pohjoižes da [[Samur]] Azerbaidžananke röunal suves. Kaik joged mülüdas Kaspijan meren basseinha, 20 joged lanktas arni merhe.
Reljef om tazo pohjoižes da mägikaz suves. Ezimägišt om keskuses. Nogajan step' da [[Kaspijanveren alangišt]] oma tazovaldkundan pohjoižes. Pohjoižen [[Kavkaz]]an mäged oma suves. Korktembaine čokkoim om sen [[Bazardüzü]]-mägenpä («torg», 4466 m) Azerbaidžanan röunal.
Om koume klimatzonad: tazangišton (44% territorijad), ezimägišton (16%) da mägiden (40%). Heinkun keskmäine lämuz om +30°C alangištoil da +8°C mägil, vilukun kesklämuz — +4°C alangištoil da -11°C mägil. Paneb sadegid 250 mm vodes alangištoil da 700 millimetrad mägil. Vegetacijan pord om 200-240 päiväd.
Londuseližed varad oma [[londuseline gaz]], [[kivivoi]], [[kivihil']], [[sauvondmaterialad]] ([[mouckivi]], [[kivi (material)|sauvondkivi]], [[savi]], [[lete]]), [[gidroenergii]].
== Tobmuz ==
[[Fail:Правительство Республики Дагестан.png|thumb|right|250px|Dagestanan Tazovaldkundan pämehen, Rahvahaližen Suiman da Ohjastusen pert' [[Mahačkal]]as.]]
[[Abdulatipov Ramazan|Ramazan Abdulatipov]] radab tazovaldkundan pämehen vs 2013 vilukun 28. päiväspäi, edel 2014 vot nece radnikuz nimitihe prezidentan. Parlamentan ezitajad änestadas händast videks vodeks taritud Venäman prezidental koumes kandidataspäi. Tazovaldkundan pämez' paneb Ohjastusen ezimest radnikusele, sid' paneb radnikusile sen ühtnijoid Ohjastusen ezimehen taričendan mödhe. Tazovaldkundan pämehen da Ohjastusen Administracii, Tazovaldkundan pämehen ohjandused oma hänele abhu. Sanumatoman ohjandimen mödhe, tobmuden sarakoiden pämehed oma erazvuiččiš rahvahišpäi.
Dagestanan Tazovaldkundan parlament om üks'kodine Rahvahaline Suim. Kaik rahvaz valičeb sen 90 ezitajad videks vodeks. [[Šihsaidov Hizri|Hizri Šihsaidov]] radab Suiman ezimeheks vs 2013 uhokun 7. päiväspäi kahtenden strokun.
Radonoigendai tobmuz om Dagestanan Tazovaldkundan Ohjastuz. Tazovaldkundan ministrused, komitetad, radnikoičendad, agentused da inspekcijad alištudas Ohjastusele. [[Gamidov Abdusamad|Abdusamad Gamidov]] radab Ohjastusen ezimeheks vs 2013 heinkuspäi.
Tazovaldkundan pämest valitihe järgkerdan vl 2013 sügüz'kun 8. päiväl, [[Abdulatipov Ramazan|nügüdläine pämez']] sai vägestust ezmäižel tural (86 än't 88:späi). Järgvaličendad Rahvahaližhe Suimha oliba vl 2011 keväz'kun 13. päiväl, lindäs vl 2016 sügüz'kun 18. päiväl.
== Eläjad ==
Vl 2010 eläjiden lugu om 2 910 249 ristitud<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls Venäman kaikenaigaine ristitišt vl 2010. — Rosstat (gks.ru).] {{ref-ru}}</ref>. Vl 2015 lidnalaižiden eläjiden pala om 45%.
Kaikes tazovaldkundas om [[Dagestanan Tazovaldkundan lidnad|kümne lidnad]] da 18 lidnanvuittušt žilod. Toižed sured lidnad (enamba 100 tuh. ristitud, surembaspäi penembha): [[Hasavürt]], [[Derbent]], [[Kaspiisk]]. Vl 2015 kaik om 28 eländpunktad enamba mi 10 tuh. eläjidenke.
Dagestan om Venäman kaikiš äirahvahaližemb region. Rahvahad (enamba 0,5% vl 2010): [[avarad]] (29,2%), [[darginalaižed]] (16,8%), [[kumikalaižed]] (14,8%), [[lezginalaižed]] (13,2%), [[lakalaižed]] (5,5%), [[azerbaidžanlaižed]] (4,5%), [[tabasaranalaižed]] (4,1%), [[venälaižed]] (3,6%), [[čečenalaižed]] (3,2%), [[nogajalaižed]] (1,4%), [[agulalaižed]] (1,0%), [[rutulalaižed]] (1,0%); toižed — 1,7%, rahvahuden ozutandata — 0%.
Erased toižed igähižed rahvahad: [[cahuralaižed]] — 0,34% (9771 rist.), [[tatalaižed]] — 0,02% (456 rist.), [[mägievrejalaižed]] — 0,01% (196 rist.).
== Homaičendad ==
<references />
== Irdkosketused ==
* [http://www.president.e-dag.ru/ Dagestanan Tazovaldkundan pämehen oficialine sait.] {{ref-ru}}
* [http://www.nsrd.ru/ Dagestanan Tazovaldkundan Rahvahaližen Suiman oficialine sait.] {{ref-ru}} {{ref-en}}
* [http://www.e-dag.ru/ Dagestanan Tazovaldkundan Ohjastusen oficialine portal.] {{ref-ru}}
{{Dagestanan Tazovaldkundan lidnad}}
{{Venälaižen Federacijan subjektad}}
[[Kategorii:Dagestanan Tazovaldkund| ]]
| |||