Vajehtuz 19. Sulaku 2015, kell 14:53 vajehta Koiravva (pagin \| tehtud radod) 73 391 vajehtused pEi ole vajehtusen ühthevedoid ← Vanhemb vajehtuz		Vajehtuz 6. Kezaku 2015, kell 13:19 vajehta heitta Koiravva (pagin \| tehtud radod) 73 391 vajehtused ližaduz Udemb vajehtuz→
Rivi 9: \| Voz' = 2014 \| Pind = 756.950<ref>[[Antarktid]]an 1 250 000 km² ei mülüden, kudambid Čili tahtoib.</ref> \| Kart = ~~LocationChile~~Chile in South America (+Easter Islands).svg \| Kel' = [[ispanijan kel'\|ispanijan]] \| Valdkundan pämez' = [[Bačelet Mišel'\|Mišel' Bačelet]] Rivi 19: \| Aigvö = tal'vel [[UTC]]-4 da -6<br />kezal [[UTC]]-3 da -5 }} '''Čili''' ([[ispanijan kel'\|isp.]]: ''Chile''), täuz' oficialine nimi — '''Čilin Tazovaldkund''' ([[ispanijan kel'\|isp.]] ''República de Chile''), om valdkund [[Suviamerik]]as., ~~Sen~~[[Tün' ~~pälidn~~valdmeri\|Tünen valdmeren]] randal. Pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Santjago]]. Valdkundan parlamentan molembid kodid sijazihe [[Val'paraiso]]ho (port päivlaskmpolehe pälidnaspäi) tobmut decentralizuimha. == Istorii == Vl 1818 uhokun 12. päiväl Čili tedoti ičeze ripmatomudes [[Ispanii\|Ispanijaspäi]]. Vl 1973 sügüz'kun 11. päiväl sodakukerduz oli valdkundas. Jäl'gmäine Konstitucii<ref>[https://en.wikisource.org/wiki/Constitution_of_Chile Čilin Konstitucijan tekst (2012) Vikipurtkiš.] {{ref-en}}</ref> om ottud kaiken rahvahan referendumal vl 1980 sügüz'kun 11. päiväl da tuli väghe paloin vl 1981 keväz'kus, [[Augusto Pinočet\|Pinočetan]] aigan, täuzin — vl 1990 keväz'kun 11. päiväl. Se om väghe nügüd'-ki, voziden 1989 (referenduman jäl'ghe) da 2005 (parlamentan pätandan mödhe) znamasižiden vajehtusidenke. == Geografijan andmused == [[Fail:Relief Map of Chile.jpg\|thumb\|left\|200px\|Čilin reljefan kart.]] Čili om mavaldkundröunoiš [[Peru]]nke pohjoižes (röunan piduz — 168 km), [[Bolivii\|Bolivijanke]] pohjoižpäivnouzmas (942 km) da [[Argentin]]anke päivnouzmas (6691 km). Ühthine röunoiden piduz — 7801 km. Valdkundan päivlaskmaižed randad lainištab [[Tün' valdmeri]]. Randanpird om 6435 km (penita sarita). Man reljef om mägikaz. Valdkund otab kaidan pit'kan randjonon Tünen valdmeren da [[Andad\|Andiden]] keskes. Kaikiš korktemb čokkoim om [[Ohos del' Salado]]-stratovulkan (kändase kuti «solavad sil'mad»), 6880 metrad valdmeren pindan päl, se om korktembaine vulkan [[Ma]]s. Klimat vajehtab lujas valdmeren [[ven vö\|venospäi]] suves letetazangištoiden [[tropine vö\|tropižhe]] pohjoižes. Londuseližed pävarad oma [[vas'k]], [[raud\|raudkivend]], [[molibden]], [[kalližarvoižed metallad]], [[nitratad]]; toižed varad — [[mec]], [[kala]], [[gidroenergii]]. == Politine sistem == [[Fail:Palacio de La Moneda.png\|thumb\|right\|250px\|''La Moneda''-pert'kulu om Čilin prezidentan radsija [[Santjago]]n keskuses.]] Čili om unitarine konstitucine [[prezidentine tazovaldkund\|prezidentine]] tazovaldkund. Valdkundan da radonoigendajan tobmuden pämez' om prezident. Kaik rahvaz valičeb händast 4 vodeks, ei sa tošti. Prezident paneb radsijha ohjastusen ühtnijoid, sodavägiden käsknikoid, Ülembaižen Käskuzkundan sudijoid, sur'oigenuzid verhiže maihe. Sen ližaks, prezident tob ičeze käskusid parlamentha vahvištamha. Parlament om kaks'kodine Čilin Nacionaline Kongress. Üläkodi om Senat 38 ühtnijanke, kaik rahvaz valičeb heid kahesaks vodeks, Senatan pol' vajehtase päliči nelläs vodes. Alakodi om Deputatoiden Kodi 120 ezitajanke, mugažo kaik rahvaz valičeb heid, valdatusiden strok om nell' vot. ~~Parlament, Čilin Nacionaline Kongress, om kaks'kodine.~~ Čilin päjärgvaličendad oliba vl 2013 kül'mkun 17. päiväl, ühtes kerdas (päiväiči) valitihe parlamentan ühtnijoid, prezidentad da sijaližid valdkundmehid. Kaik hö radaškanziba vs 2014 keväz'kun 11. päiväspäi. Nügüdläine prezident om [[Mišel' Bačelet]] (oti 62,16%). == Administrativiž-territorialine jagand ==    ''Kacu kirjutuz: [[Čilin administrativiž-territorialine jagand]].'' Čili alajagase 15 agjaha ([[ispanijan kel'\|isp.]]: ''región''), sidä kesken pälidnan agj ([[Santjago]]). Znamoitas agjoid riman luguil nimenke ühtes. Agjad jagadas 54 provincijha ([[ispanijan kel'\|isp.]]: ''provincia''), ned — 346 kommunha ([[ispanijan kel'\|isp.]]: ''comuna''). == Eläjad == Čiliš elädas [[čililaižed]]. Toižed sured lidnad (enamba 250 tuh. ristitud vl 2012, surembaspäi penembha): [[Puente Al'to]], [[Antofagast]], [[San Bernardo (lidn, Čili)\|San Bernardo]], [[Vinja del' Mar]], [[Val'paraiso]], [[Temuko]], [[Rankagua]]. Vl 2012 kaik oli 48 lidnad enamba mi 50 tuhad eläjidenke. == Ižanduz == Vl 2009 Čilin päeksport oli [[vas'k]] da sen ühthesuladused (52%), [[kala]] (6%), [[frukt]]ad (6%); toine eksport oli [[vin]] (3%), [[cellüloz\|pucellüloz]] (5%), [[kuld]] (2%), toižed [[metall]]ad (2%). Valdkund tegeb mail'man [[vas'k]]en koumandest. Se om mugažo kahesanz' surtte [[vin]]an tegii mail'mas. == Homaičendad == Rivi 42 ⟶ 65: == Irdkosketused == * [http://www.~~gobiernodechile~~gob.cl/ Čilin prezidentan da ohjastusen oficialine sait.] {{ref-es}} {{ref-en}} * [http://www.thisischile.cl/ ThisisChile.cl — ~~oficialine~~ Čilin Tazovaldkundan oficialine sait.] {{ref-es}} {{ref-en}} * [https://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Chile Čilin atlas Vikiaitas.] {{Suviamerik}} ~~{{stub}}~~ [[Kategorii:Čili\| ]]

Čili: Erod versijoiden keskes