Litvanma: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Koiravva (pagin | tehtud radod)
Koiravva (pagin | tehtud radod)
pEi ole vajehtusen ühthevedoid
Rivi 14:
| Päministr = [[Butkävičus Al'girdas|Al'girdas Butkävičus]]
| Religii = [[hristanuskond]]
| Valüt = [[litvan liteuro]] (LTL) (EUR) <ref>Edel 2015 vot — [[litvan lit]].</ref>
| Internet-domen = [[.lt]]<ref>Mugažo [[.eu]] kuti [[EÜ]]:n ühtnii.</ref>
| Telefonkod = +370
| Aigvö = tal'vel [[UTC]]+2<br />kezal [[UTC]]+3
}}
'''Litvanma''' ([[litvan kel'|litv.]]: ''Lietuva''), oficialižikš '''Litvanman Tazovaldkund''' ([[litvan kel'|litv.]]: ''Lietuvos Respublika''), om valdkund [[Päivnouzmpol'ne Evrop|Päivnouzmpol'žes Evropas]], [[Baltijan meri|Baltijan meren]] randal. Vspäi 2004 [[EÜ]]:n da [[Pohjoižatlantižen kožundkirjutesen organizacii|PAKO]]:n ühtnii vspäi 2004. Pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Vil'nüs]].
 
Litvanman oma mavaldkundröunad [[Latvii|Latvijanke]], [[Vaugedvenäma]]nke, [[Pol'šanma]]nke da [[Venäma]]nke ([[Kaliningradan agj]]).
 
== Istorii ==
Ezmäine johtutez keskaigaižes Litvanmas oli vl. 1009. XIII voz'sadalesai germanižed ricer'kundad (ordenad) ladiba anastada Litvanmad i toda sinnä hristanuskondad, no satusita. Litvanma tegihe hristianižeks vaiše XIV voz'sadan lopuks. Sil aigal se oli joüksjo üks' surembaižiš valdkundoišpäi päivlaskmaižes Evropas. Vl 1569 Litvanma ühtištui Pol'šanmanke Pol'šanlitvanmaha (ninga nimitadud [[Lüblinan Unii]]). Vl 1795 kaik Litvanma tegihe [[Venälaine Imperii|Venälaižen Imperijan]] palaks. 18.02.1918 Litvanman nevonkund (kaikiden litvalaižiden ezitai organ) om tedotanu Litvanman ripmatomut. Sil aigal kaik Litvanma oli völ okkupiruidud germanižil sodavägil (oli [[Ezmäine mail'mansoda]]). Jäl'ges germanižiden sodavägiden lähtendad pol'šalaižed nacionalistad tegiba Vil'nüsha kumaiduz, kudamban ezinenas oli jeneral Želigovski. Litvanman ohjastuz pageni [[Kaunas]]ha. Kaunas oli Litvanman [[pälidn]]an vodelesai 1940.
 
Vl 1940 Litvanman okkupirui [[Nevondkundaline Ühtištuz]]; nece oli [[Molotovan-Ribbantropan pakt]]an oiged rezul'tat. Vozil 1941 — 1944 Litvanman okkupirui nacional-socialistine [[Germanii]]. Vl 1944 Litvanman möst anasti Nevondkundaline Ühtištuz.
 
Ripmatomuz tedotihe udes 11.03.1991. Litvanma tegihe [[EÜ]]:n da [[PAKO]]:n ühtnijaks vl 2004.
 
== Geografijan andmused ==
[[Fail:Lithuania-topo-blank.png|thumb|left|250px|Litvanman topografine kart.]]
Litvanma om kaikiš suremb [[Baltijan valdkundad|Baltijan valdkund]], se om väheta [[Irlandii|Irlandijan]] surtte. Litvanman merirandan piduz' — 99 km. Pälidnan Vil'nüsan korktuz om 213 metrad ülemba meren tazopindad.
 
LitvanmanLitvanma oma mavaldkundröunadmavaldkundröunoiš [[Latvii|Latvijanke]], [[Vaugedvenäma]]nke, [[Pol'šanma]]nke da [[Venäma]]nke ([[Kaliningradan agj]]).
 
Litvanman kaikiš korktembad mäged oma Juozapine vai Kruopine (niiden korktuz om ühtejitte). Valdkundan pindan koumandesen kattas mecad. Kaikiš suremb (pidemb) jogi om [[Neman|Nämunas]] (Nemunas); Litvanmas om enamb 4000 järved.
 
Voden kesklämuz' om +6,7 grad., uhokun -2,8 da heinkun +17,9 grad. Lämuden vajehtusen amplitud om sur': kezan +30 gradusišpäi tal’vental'ven -32 gradusihesai. Vozne keskpaineh om 744,8 mm., kesknepsuz — 78 %.
 
== Politine sistem ==
[[Fail:Vilnius - view6.jpg|thumb|right|250px|Litvanman parlamentan pertid [[Vil'nüs]]as.]]
Litvanma om [[parlamentine tazovaldkund]]. Litvanman prezident om valdkundanpämez', händast valitas ühtihižil valičemižil viden voden strokuks. Prezident om armijan päkäsknik i ohjandab irdpolitikal. Hän sijatab mugažo päministran (nece sijatez vahvištab parlament, [[litvan kel'|litv.]] ''Seimas'').
Litvanma om unitarine konstitucine [[parlamentine tazovaldkund]] äjiden partijoiden sistemanke.
 
Litvanma om [[parlamentine tazovaldkund]]. Litvanman prezident om valdkundanpämez', händast valitas ühtihižil valičemižil viden voden strokuks. Prezident om armijan päkäsknik i ohjandab irdpolitikal. Hän sijatab mugažo päministran (nece sijatez vahvištab parlament, [[litvan kel'|litv.]] ''Seimas'').
 
Litvanman parlamentas (seimas) om 141 deputatad. Deputatoid valitas nellän voden strokuks.
 
== Administrativiž-territorialine jagand ==
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''Kacu kirjutuz: [[Litvanman administrativiž-territorialine jagand]].''
[[Fail:Lithuania, administrative divisions (districts+municipalities) - Nmbrs - colored.svg|thumb|right|300px|Litvanman agjoiden kart.]]
Litvanma jagadas kümnehe agjaha ([[litvan kel'|litvank.]] ''apskritis''). Surembad lidnad oma ičenaižed agjad.
Rivi 121 ⟶ 133:
|+
|}
 
== Geografijan andmused ==
Litvanma om kaikiš suremb [[Baltijan valdkundad|Baltijan valdkund]], se om väheta [[Irlandii|Irlandijan]] surtte. Litvanman merirandan piduz' — 99 km. Pälidnan Vil'nüsan korktuz om 213 metrad ülemba meren tazopindad.
 
Litvanman kaikiš korktembad mäged oma Juozapine vai Kruopine (niiden korktuz om ühtejitte). Valdkundan pindan koumandesen kattas mecad. Kaikiš suremb (pidemb) jogi om [[Neman|Nämunas]] (Nemunas); Litvanmas om enamb 4000 järved.
 
Voden kesklämuz' om +6,7 grad., uhokun -2,8 da heinkun +17,9 grad. Lämuden vajehtusen amplitud om sur': kezan +30 gradusišpäi tal’ven -32 gradusihesai. Vozne keskpaineh om 744,8 mm., kesknepsuz — 78 %.
 
== Eläjad ==
Rivi 135 ⟶ 140:
 
== Ižanduz ==
Litvanman ižanduz kazvab stabiližešti; vl 2006 [[radotomuz|radotomiden]] lugu oli 6,1%, infläcii oli 3%. Edel surt finansišt krizisad Venämas (vl. 2008) Litvanman torguindan päpartnöran oli [[Venäma]]. Nügüd' Litvanman torguindan päpartnör om [[EÜ]]. Kaikiš suremb radišt — Ignalinan atomine elektrostancii, kudamb andab 70% valdkundha tehtud elektrust.
 
== Homaičendad ==