|
| Flag text = Tuvalun flag
| Pälidn = Funafuti
| Eläjiden lugu = 10.78211,147<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tv.html Vl 2014 Tuvalun ristitišton endustuz vn 2018 heinkus. —// Mail'man faktoiden kirj. (— ''Cia.gov)''.] {{ref-en}}</ref>
| Voz' = 20142018
| Pind = 26
| Kart = LocationTuvalu.png
| Päministr = [[Sopoaga Enele|Enele Sopoaga]]
| Religii = [[hristanuskond]]
| Valüt = [[Tuvalun dollar]] ($T<nowiki>,. </nowiki>TV$), [[Avstralijan dollar]] (AUD<nowiki>,. </nowiki>A$)
| Internet-domen = [[.tv]] ''(mödud)''
| Telefonkod = +688
| Aigvö = [[UTC]]+12
}}
'''Tuvalu''', mugažo linneb [[tuvalun kel'|tuvalun]] da [[anglijan kel'|anglijan]] kelil, se om täuz' oficialine niminimituz, om sar'hihe valdkund [[Valdmerimad|Valdmerimaiš]], [[Polinezii|Polinezijas]], [[Tün' valdmeri|Tünen valdmeren]] suves. Sen pälidn, üks'jäine lidn da port om [[Funafuti]]-atoll.
== Istorii ==
Vozil 1892-19161892−1916 valdkundan territorijan nimi oli '''Ellisan Sared''' ([[Sur' Britanii|Suren Britanijan]] protektorat). Sid' vozil 1916-19751916−1975 — [[Gilbertan da Ellisan Sared]] (Suren Britanijan kolonii), Gilbertan Sared möhemba tegihekändihe [[Kiribati]]kš. Vozil 1976-1978 oli1976−1978 erine britanine Tuvalu-kolonii oli olmas.
VlVn 1978 redukun 1. päivänpäiväl Tuvalu tedištoiti ičeze ripmatomudes [[Sur' Britanii|Sures Britanijaspäi]]. Sil-žo päiväl vahvištadud Konstitucii tirpi udištamišt vl 2008.<ref>[http://tuvalu-legislation.tv/cms/images/LEGISLATION/PRINCIPAL/1986/1986-0001/ConstitutionofTuvalu_1.pdf TheVn Constitution1978 ofTuvalun Tuvalu 1978Konstitucii] (''tuvalu-legislation.tv)''-saital. {{ref-en}}</ref>.
Oli kaks' referendumad. Vl 1974 — ičemäričendas (jagamhas Gilbertan Sarišpäi, pozitivine satuz). Vl 2008 — ičeze kunigaznaižen pördumižes da ičeze prezidentan panendas (negativine satuz).
== Geografijan andmused ==
[[Fail:Tv-map.png|thumb|left|250px|Tuvalun geografine kart.]]
Tuvalu sijadase ühtennimižen sarišton nellilnelläl sarilsarel da vizilvidel atolloilatollal, suvipolehe [[ekvator]]alpäi. Sarišton piduz lodehespäi suvipäivnouzmha om 595 km. Sariden pind om vaiše 26 km², no atolloiden südäipohtiden pind om 494 km². Kaikiš suremb om [[Vaitupu]]-atoll (5,09 km²), kaikiš penemb — [[Niulakit]]-atoll (0,4 km²).
Nene valdkundad da territorijad ümbärtas Tuvalud: [[Kiribati]] pohjoižel da pohjoižpäivnouzmal, [[Tokelau]] päivnouzmal, [[Samoa]] dai [[Uollis da Futun Sared]] suvipäivnouzmal, [[Fidži]] suvel, [[Solomonan Sared]] suvipäivlaskmal da päivlaskmal. Tuvalun randad lainištab [[Tün' valdmeri]]. Mererandan piduz om 24 km.
Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om nimetoi taho [[Niulakit]]-atollal, 4,6 m valdmeren pindan päl. Jogid eile olmas.
Klimat om valdmerine [[tropine vö|tropine]] mussonine. Voden jokstes lämuz om +26...+32° C° röunoiš. Paneb sadegid 3000-..4000 mm vodes, nece om enamba mi susedvaldkundoiš. Vodes om kaks' sezonad: neps (kül'mku-sulaku) da kuiv (semendku-reduku). Murendajad [[tropine ciklon|tropižed ciklonad]] oma paksud, ned kuctas [[ližavezi]]d.
LonduseližedLonduseline resursadpävara —om [[kala]]. Ei löudand tarbhaižid kaivatusid.
== Politine sistem ==
[[Fail:Government office building.jpg|thumb|right|250px|Tuvalun parlamentan da ohjastusen sauvuz [[Funafuti]]š.]]
Ohjandusen form om unitarine [[konstitucine monarhii]] parlamentiženparlamentiženke demokratijanke. Sikš ku ristituid om vähä ristituid, ka partijoid eile olmas.
Valdkundan monarh om [[Elizavet Toine]]. Hän om valdkundan pämez', no valdatused oma väges vaiše konz hän om [[Tuvalu]]n röunoiš. Konz monarhad eile valdkundan röunoiš vai hän om ravaz, ka jenaral-gubernator om valdkundan pämez'. Kunigaznaine valičeb händast 4nelläks vodeks päministran nevondan mödhe. Ku päministrad ei voind valita päministrad hätken, ka valdkundan pämehele sab pästta parlamentad radmaspäi. Päministr vahvištab ohjastusen ministrid. Kaik ministrad oma parlamentan ezitajad. Voib olda olmas ministrid penemb mi 1/3koumandez parlamentan ezitajiden verdaspäi. Hö ühtetas radsijid, nügüd' om 9 ministrust Tuvalus.
Tuvalun parlament om üks'kodine ([[tuvalun kel'|tuvalun kelel]]: ''Palamene o Tuvalu'', [[anglijan kel'{{lang-en|angl.]]: ''Parliament of Tuvalu''}}) 12 ühtnijanke da sen enamba (nügüd' valitas 15 ühtnijad). Kaik rahvaz valičeb heid 4nelläks vodeks. KaikuččelÄnestusen oiktuz om kaikuččel ristitul vahvembavanhemba 21 vot om änestusen oiktuz.
Vl 2010 sügüz'kun 16. päivänpäiväl Tuvalun Päjärgvaličendad oliba valdkundan parlamentha. Vs 2010 sulakun 16. päiväspäi nügüdläine jenaral-gubernator om valdatusiš. Jäl'ghižen kerdan Tuvalun Päjärgvaličendad lindäs vl 2015 keväz'kun 19. päivän.
== Administrativiž-territorialine jagand ==
''Kacu kirjutuz: [[Tuvalun administrativiž-territorialine jagand]].''
Tuvalu alajagasejagase 7 sar'kundhakundaks da 1 lidnankundhalidnankundaks ([[Funafuti]]-pälidn).
== Eläjad ==
Tuvalus elädas [[tuvalulaižed]]. Vn 2014 heinkus valdkundan ristitišt oli 10 782 eläjad.
Tuvalu otab koumanden sijan mail'mas ristitišton penen lugumäran mödhe ([[Vatikan]]an dai [[Nauru]]n jäl'ghe).
== Ižanduz ==
Tuvalun päeksport om kül'menzoittud [[kala]], [[banan]]ad, [[maplodud]], [[kokospal'm|kokospähkmed]]. Valdkundbüdžet sab äi rahoid kaladlicenzijoiden püdamha licenzijoidkalad möndaspäi, ičeze merimehišpäi verhiš laivoiš.
== Homaičendad ==
== Irdkosketused ==
* [http://www.tuvalu-legislation.tv/ Tuvalun käskusišton oficialine sait (''tuvalu-legislation.tv'').] {{ref-en}}
* [http://www.tuvaluislands.com/ Tuvalun sariden onlain informacine sait (''tuvaluislands.com'').] {{ref-en}}
{{Commons|Tuvalu}}
{{Valdmerimad}}
| 