Samoa: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Koiravva (pagin | tehtud radod)
pEi ole vajehtusen ühthevedoid
Motoranger (pagin | tehtud radod)
formitez
Rivi 6:
| Flag text = Samoan flag
| Pälidn = Apia
| Eläjiden lugu = 196201,628316<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ws.html Samoan ristitišt.ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. (— ''Cia.gov)''.] {{ref-en}}</ref>
| Voz' = 20142018
| Pind = 2.832
| Kart = LocationSamoa.png
Rivi 19:
| Aigvö = tal'vel [[UTC]]+13,<br />kezal [[UTC]]+14
}}
'''Samoa''', täuz' oficialine niminimituz — '''Samoan Ripmatoi Valdkund''' ([[samoan kel'|samoaks]]: ''Malo Sa'oloto Tuto'atasi o Sāmoa'', [[anglijan kel'{{lang-en|angl.]]: ''Independent State of Samoa''}}), om sar'hihe valdkund [[Valdmerimad|Valdmerimaiš]], [[Polinezii|Polinezijas]], [[Tün' valdmeri|Tünen valdmeren]] suves. VlVll 1914-19971914−1997 valdkundan nimi oli '''Päivlaskmaine Samoa'''. Pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Apia]].
 
== Istorii ==
Vozil 1900-19141900−1914 valdkund oli [[Saksanma]]n kolonijaks, sen nimi oli [[Saksanman Samoa]]. VlVll 1914-19621914−1962 se oli [[Uz' Zelandii|Uden Zelandijan]] kolonijaks.
 
Vl 1962 vilukun 1. päiväl Samoa tedotitedištoiti ičeze ripmatomut [[Uz' Zelandii|Udes Zelandijaspäi]]. Aigan mödhe se om ezmäine ripmatoi valdkund Tünen valdmeren saril.
 
Vl 1960 vahvištadud Konstitucii tirpi udištamišt vl 1997.<ref>[http://www.paclii.org/ws/legis/consol_act/cotisows1960535/ Constitution of the Independent State of Western Samoa 1960] (paclii.org, Pacific Islands Legal Information Institute (''paclii.org''). {{ref-en}}</ref>.
 
== Geografijan andmused ==
[[Fail:Map of Samoa.png|thumb|left|250px|Samoan reljefan kart.]]
Samoa sijadase kahtilkahtel järedoiljäredal [[Savaji]]- (1708 km²) dai [[Upolu]]- (1118 km²) sarilsarel, völ om 8 pen't sar't (6 km²). Kaik ned oma vulkaniženvulkaniženke augotižlibundanke. [[Apolim]]-sal'm om kahtidenkahten suridensuren saridensaren keskes.
 
Nene valdkundad da territorijad ümbärtas Samoad: [[Tokelau]] pohjoižel, [[Amerikan Samoa]] päivnouzmal, [[Tong]] suves, [[Uollis da Futun Sared]] suvipäivlaskmal, [[Tuvalu]] lodehel. Samoan randad lainištab [[Tün' valdmeri]]. Mererandan piduz om 403 km.
Rivi 36:
Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om [[Silisili]]-mägi ([[Savaji]]-sarel), 1857 m valdmeren pindan päl. Sared oma vedenalaižen mägisel'gan jätktuz.
 
Klimat om valdmerine [[tropine vö|tropine]] mussonine. Voden jokstes lämuz om +26,5 ± 2° C° röunoiš. Paneb sadegid 2000-..3000 mm vodes mererandal, 5000-..7000 mägipautkil. Vodes om kaks' sezonad: neps (kül'mku-sulaku) da kuiv (semendku-reduku). Kovad tulleid oma paksud.
 
Londuseližed varad oma [[gidroenergii]], [[mec]]ad, [[kala]]. Ei löudand tarbhaižid kaivatusid.
Rivi 42:
== Politine sistem ==
[[Fail:Samoa government building 2010.JPG|thumb|right|250px|Samoan valdkundanpert' [[Apia]]s.]]
Ohjandusen form om unitarine [[parlamentine tazovaldkund|parlamentine]] tazovaldkund. Valdkundan pämez' om «ohjastusen vei» ([[samoan kel'|samoaks]]: ''O le Ao o le Malö''). Parlament valičeb händast 5videks vodeks ičeze ühtnijoišpäi, strokuiden verd om röunatusita. Prezident paneb Ülembaižen käskuzkundan sudijoid radsijha päministran da Käskuzazjoiden laudkundan nevondan mödhe. Prezidental om kel'don oiktuz parlamentan käskusid vaste, seišta parlamentan ištundoid aigaks vai eskai lopuks (päministranke nevoten jäl'ghe). Prezident vahvištab ohjastusen päministrad, a mugažo toižid ministrid päministran nevondan mödhe. Voib olda olmas kahesaspäi kahthetoštkümnehesai ministrusid.
Ohjandusen form om unitarine [[parlamentine tazovaldkund|parlamentine]] tazovaldkund.
 
Samoan parlament om üks'kodine Nacionaline Käskusenandai Suim ([[samoan kel'|samoan kelel]]: ''Fono Aoao Faitulafono'') 49 ühtnijanke (41 — kaikuččes valičemižümbrikospäi, 6 — ližaühtnijad, 2 — verhan rodun rahvahanikoišpäi). Kaikuččel ristitul vahvemba 21 vot om änestusen oiktuzoiktust. Kacmata sihe azjaha, vaiše ''vejad'' (samoan kelel: ''matai'') voidas olda kandidatoikš valičemha valdkundan da ümbrikoiden parlamentoihe, niid om läz 25 tuhad (5% — naižed).
Valdkundan pämez' om «ohjastusen vei» ([[samoan kel'|samoaks]]: ''O le Ao o le Malö''). Parlament valičeb händast 5 vodeks ičeze ühtnijoišpäi, strokuiden verd om röunatusita. Prezident paneb Ülembaižen käskuzkundan sudijoid radsijha päministran da Käskuzazjoiden laudkundan nevondan mödhe. Prezidental om kel'don oiktuz parlamentan käskusid vaste, seišta parlamentan ištundoid aigaks vai eskai lopuks (päministranke nevoten jäl'ghe). Prezident vahvištab ohjastusen päministrad, a mugažo toižid ministrid päministran nevondan mödhe. Voib olda olmas kahesaspäi kahthetoštkümnehesai ministrusid.
 
Eile olmas armijad Samoas, om kožundkirjutez [[Uz' Zelandii|UdenUdenke Zelandijanke]] sodaabus.
Samoan parlament om üks'kodine Nacionaline Käskusenandai Suim ([[samoan kel'|samoan kelel]]: ''Fono Aoao Faitulafono'') 49 ühtnijanke (41 — kaikuččes valičemižümbrikospäi, 6 — ližaühtnijad, 2 — verhan rodun rahvahanikoišpäi). Kaikuččel ristitul vahvemba 21 vot om änestusen oiktuz. Kacmata sihe azjaha, vaiše ''vejad'' (samoan kelel: ''matai'') voidas olda kandidatoikš valičemha valdkundan da ümbrikoiden parlamentoihe, niid om läz 25 tuhad (5% — naižed).
 
Vl 2011 keväz'kun 4. päiväl Samoan päjärgvaličendad oliba (valdkundan parlamentha sidä kesken). Vl 2012 heinkus parlament valiči nügüdläižen valdkundan pämest toižekskahtendeks strokuks.
Eile olmas armijad Samoas, om kožundkirjutez [[Uz' Zelandii|Uden Zelandijanke]] sodaabus.
 
Vl 2011 keväz'kun 4. päiväl Samoan päjärgvaličendad oliba (valdkundan parlamentha sidä kesken). Vl 2012 heinkus parlament valiči nügüdläižen valdkundan pämest toižeks strokuks.
 
== Administrativiž-territorialine jagand ==
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''Kacu kirjutuz: [[Samoan administrativiž-territorialine jagand]].''
 
Samoan Ripmatoi Valdkund alajagasejagase 11 ümbrikhoümbrikoks ([[samoan kel'|samoaks]]: ''itumalo''), (Savaji — 6, Utolu — 5). Kaikutte niišpäi om ičeze käskusištonke (samoaks: ''faavae'') sijaližiden veroiden pohjal.
 
== Eläjad ==
Samoas elädas [[samoalaižed]]. Vn 2014 heinkus valdkundan ristitišt oli 196 628 eläjad. Äi eläjidristituid lähttas kaikenaigaižhe elämhaelämižhe [[Uz' Zelandii|Udhe Zelandijha]].
 
Toine lidn om [[Salelolog]], sijadase [[Savaji]]-sarel.
 
== Ižanduz ==
Rivi 72 ⟶ 70:
 
== Irdkosketused ==
* [http://www.parliament.gov.ws/ Samoan parlamentan oficialine sait (''parliament.gov.ws'').] {{ref-en}}
* [http://www.samoagovt.ws/ Samoan ohjastusen oficialine portal (''samoagovt.ws'').] {{ref-en}}
{{Commons|Samoa}}
 
{{Valdmerimad}}