Vikipedii

Alžir: Erod versijoiden keskes

Sirvi ajalugu interaktiivselt
← Vanhemb vajehtuzUdemb vajehtuz→
Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
VisuaalneVikitekst
Koiravva (pagin | tehtud radod)
73 391 vajehtused
pEi ole vajehtusen ühthevedoid
Koiravva (pagin | tehtud radod)
73 391 vajehtused
aktualizacii, formitez
Rivi 1:
{{1000}}
{{Znamoičendad|Alžir (znamoičendad)}}▼
{{Valdkund
| Nimi = Alžiran Rahvahaline Demokratine Tazovaldkund<br />الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية<br /><small>''(Al'-Džumhurijja Al'-Džazairijja Ad-Dimukratijja Aš-Šabijja)''</small>
Rivi 8 ⟶ 7:
| Flag text = Alžiran flag
| Pälidn = Alžir (lidn){{!}}Alžir-lidn
| Eläjiden lugu = 3841,813657,722488<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ag.html Alžiran ristitišton endustuz vlvn 20142018 heinkus. —// Mail'man faktoiden kirj. — ''Cia.gov''.] {{ref-en}}</ref>
| Voz' = 20142018
| Pind = 2,381,741
| Kart = Location Algeria AU Africa.svg
| Kel' = [[araban kel'|araban]]
| Valdkundan pämez' = [[ButeflikaBensalah Abdel' AzizKader|Abdel' AzizKader ButeflikaBensalah]]<br />''(velgusentäutai)''
| Päministr = [[Sellal'Bedui Abdel'malekNureddin|Abdel'malekNureddin Sellal'Bedui]]
| Religii = [[islam]]
| Valüt = [[alžiran dinar]] (DZD)
Rivi 21 ⟶ 20:
| Aigvö = [[UTC]]+1
}}
▲{{Znamoičendad|Alžir (znamoičendad)}}
'''Alžir''' ([[araban kel'{{lang-ar|arab.]]: الجزائر}}, vepsän transkripcii: ''Al'-Džazāir''), täuz' oficialine nimituz — '''Alžiran Rahvahaline Demokratine Tazovaldkund''' ([[araban kel'{{lang-ar|arab.]]: الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية}} ''Al'-Džumhurijja Al'-Džazairijja Ad-Dimukratijja Aš-Šabijja''), om valdkund [[Afrik]]an pohjoižes. Pälidn da kaikiš suremb lidn om ühtennimine [[Alžir (lidn)|Alžir-lidn]].
 
Alžir om kaikiš suremb [[Afrik]]an valdkund ičeze pindan mödhe [[Afrik]]as, mugažo valdkundoiden keskes [[Keskmeri|Keskmeren]] randištonno, i arabankel'žiš valdkundoišpäi.
 
== Istorii ==
VlVn 1962 heinkun 5. päiväl heinkud Alžir tedotitedištoiti ripmatomudes [[Francii|Francijaspäi]].
 
Jäl'gmäine Konstitucii om vahvištadud vl 1976. Se om väges znamasižiden vajehtusidenke (vozilvoziden 1979, 1988, 1989, i 1996) znamasižidenke vajehtusidenke.
 
== Geografijan andmused ==
[[Fail:Algeria Topography.png|thumb|left|250px|Alžiran topografine kart.]]
Alžir om mavaldkundröunoiš [[Tunis]]anke (röunan piduz — 1034 km) da [[Livii|Livijanke]] (989 km) päivnouzmas, [[Niger]]anke suvipäivnouzmas (951 km), [[Mali]]nke (1359 km) da [[Mavritanii|Mavritanijanke]] (460 km) suvipäivlaskmas, [[Marok]]onke päivlaskmas (1941 km, sidä kesken [[Päivlaskmaine Sahar|PäivlaskmaiženPäivlaskmaiženke Saharanke]] — 41 km). Ühthine röunoiden piduz om 6734 km. Alžiran pohjoižed randad lainištab [[Keskmeri]] 998 km pitte randanpirdanke. Valdkundan pind om 2 381 741 km².
 
[[Atlas (mäged)|Atlas]]-mägiden päivnouzmaine pol' seižub Alžiran pohjoižes, läz mererandištod. Murendajad [[manrehkaiduz|manrehkaidused]] oma paksud täs, kaikiš tihedašti elänzoittud sijas (93% valdkundan ristitištod eläb läheli). Kaikiš korktemb čokkoim om [[Ahaggar]]-mägišton [[Tahat]]-mägi (2908 m) suvipäivnouzmpoles. Kaikiš alahaižemb sija om solakahan [[Šott-Mel'gir]]-järven pind (-40−40 m). Rahvahatoi [[Sahar (rahvahatoi ma)|Sahar]]-letetazangišt otab valdkundan territorijan nell' videndest. Znamasine jogi om [[Šeliff]] 700 km pitte.
 
Londuseližed pävarad oma [[kivivoi]], [[londuseline gaz]], [[raud]]kivend, [[cink]], [[hahktin]], [[uran (himine element)|uran]], [[fosfor|fosfatad]].
Rivi 42:
Ohjandusen form om unitarine [[segoitadud tazovaldkund|parlamentiž-prezidentine]] tazovaldkund äjiden partijoiden sistemanke. Valdkundan pämez' om prezident. Kaik rahvaz valičeb händast videks vodeks, strokuiden lugu om röunatusita.
 
Parlament om kaks'kodine. Üläkodi om Nacionaline Nevondkund ([[araban kel'{{lang-ar|arab.]]: ''al'-Madžlis al'-Umma''}}) 144 ühtnijanke (heiden koumandest prezident paneb radnikusile, 2/3 — valitas agjoiden suimil). Alakodi om Rahvahaline Nacionaline Suim ([[araban kel'{{lang-ar|arab.]]: ''al'-Madžlis al'-Ša'abi al'-Vatani''}}) 462 ezitajanke, kaik rahvaz valičeb heid videks vodeks.
 
Parlamentan alakodin ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2017 4. päiväl semendkud. Nügüdläine prezidentan velgusentäutai om [[Abdel' Kader Bensalah]] vs 2019 sulakun 9. päiväspäi, parlamentan üläkodin ezimez' vll 2002−2019. [[Nureddin Bedui]] radab päministran vs 2019 keväz'kun 12. päiväspäi, vspäi 2015 oli Alžiran südäiazjoiden ministran. Edeline prezident om [[Buteflika Abdel' Aziz|Abdel' Aziz Buteflika]] (1999−2019), vn 2014 sulakun 17. päivän valičendoil hän sai 81,53%, se oli hänen nellänz' strok. Tuleban aigan prezidentan valičendad lindäs vl 2019.
Järgvaličendad parlamentan alakodihe oliba vl 2012 semendkun 10. päiväl. Nügüdläine prezident om [[Buteflika Abdel' Aziz|Abdel' Aziz Buteflika]] (vspäi 1999). Vn 2014 sulakun 17. päivän valičendoil hän sai 81,53%, se om hänen nellänz' strok. Päministr om [[Sellal' Abdel'malek|Abdel'malek Sellal']] vs 2014 sulakun 28. päiväspäi. Edel sidä hän oli jo päministran (03.09.2012 — 13.03.2014).
 
== Administrativiž-territorialine jagand ==
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''Kacu kirjutuz: [[Alžiran administrativiž-territorialine jagand]].''
 
Alžir alajagasejagase 48 agjaha (üks'lugu [[araban kel'{{lang-ar|arab.]]: ولاية}} ''vilajet''). Agjad jagasealajagasoiš 553 ümbrikhoümbrikoks (üks'lugu [[araban kel'|arab.]]: دائرة ''daira''), ned — 1541 kommunhakommunaks (üks'lugu [[araban kel'|arab.]]: بلدية ''baladija'').
 
== Eläjad ==
Alžiras elädas [[alžiralaižed]].
 
Toižed sured lidnad (enamba 300 tuh. ristitudristituid vl 2012, surembaspäi penembha): [[Oran]], [[Konstantin (lidn, Alžir)|Konstantin]], [[Džel'f]], [[Batn (lidn, Alžir)|Batn]], [[Setif]]. Vl 2012 kaik omoli 50 sadatuhašt lidnad.
 
Vl 2009 eläjiden lugu oli 34 895 000 ristitud. Kaikiš suremb valdkundan ristitišt om nügüd'.
 
== Rahvahanižanduz ==
Rivi 65:
 
== Irdkosketused ==
* [http://www.apn.dz/ Alžiran parlamentan alakodin oficialine sait (''apn.dz'').] {{ref-ar}} {{ref-fr}}
* [http://www.premier-ministre.gov.dz/ Alžiran päministran oficialine sait (''premier-ministre.gov.dz'').] {{ref-ar}} {{ref-fr}}
 
{{Commons|Algeria}}
 
{{Afrik}}
 
Om sadud "https://vep.wikipedia.org/wiki/Alžir"