Filadel'fii: Erod versijoiden keskes
Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
pEi ole vajehtusen ühthevedoid |
+ |
||
Rivi 14:
| Aigvö = tal'vel [[UTC]]−5,<br />kezal [[UTC]]−4
}}
[[Fail:Street map of Philadelphia and surrounding area.png|thumb|left|250px|Filadel'fijan kart ezilidnoidenke, 2017.]]
'''Filadel'fii''' ({{lang-en|Philadelphia}} [ˌfɪləˈdɛlfiə], ühthine lühenduz {{lang-en|Philly}} [ˈfɪli] «Fil(l)i»), om [[Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad|AÜV:oiden]] lidn [[Pensil'vanii]]-štatan suvipäivnouzmas. Se om štatan kaikiš suremb lidn eläjiden lugun mödhe da kudenz' surtte AÜV:oiš.
== Istorii ==
Eländpunktan aluz om pandud vl 1682 protestantizman [[kvakerad|kvakeroiden]] kundal. Sai lidnan oiktusid vl 1701. Vl 1776 AÜV:oiden deklaracii ripmatomudes Sures Britanijaspäi om vahvištadud neciš lidnas, vl 1787 — [[AÜV:oiden Konstitucii]]. Vll 1776−1783 i 1790−1800 lidn oli AÜV:oiden pordaigaližeks pälidnaks.
Filadel'fii šingotase nenil sarakoil: finansižed holitišed (sidä kesken Filadel'fijan birž i varmitusen kompanijad), üläopenduz (Filadel'fijan universitet), tervhudenkaičend i biotehnologii, telekommunikacijad («[[Comcast]]»-provaideran päfater), himine, kivivoinhimine i farmaceftine («[[GlaxoSmithKline]]») industijad, sömtegimišt, turizm. Lidnaglomeracijan [[kogosüdäiprodukt|KSP]] oli 445 mlrd. US$ vl 2017, kahesanz' surtte AÜV:oiš.
== Geografijan andmused ==
Lidn sijadase [[Delaver (jogi)|Delaver-jogen]] da lahten oiktal randal, 12 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. [[Nju Džersi]]-štatan lidnad oma jogen vastrandal. Matkad [[Atlantine valdmeri|Atlantižen valdmeren]] merohosai om 200 km suvhe estuarijadme, [[Vašington (lidn)|Vašington]]-pälidnhasai om 200 km suvipäivlaskmha orhal, 225 km avtotedme vai raudtel. AÜV:oiden kaikiš suremb [[Nju Jork]]-lidn sijadase 140 km pohjoižpäivnouzmha.
Klimat om [[subtropine vö|subtropine]] neps vajehtujanke tal'venke (−15..+20 C°). Heinkun lämuz om +25,6 C°, vilukun — +0,6 C°, voden keskmäine lämuz om +13,2 C°. Paneb sadegid 1068 mm vodes, läz tazomäras vodes ümbri.
== Eläjad ==
Vn 2010 AÜV:oiden rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 1 526 006 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 2 071 605 eläjad vl 1950. Vl 2017 läz 6,1 mln ristituid elädas ezilidnoidenke.
Religijan mödhe (2014): hristanuskojad — 68% (protestantad 41%, katolikad 26%, mormonad 1%), religijan ozutandata i religijatomad — 24%, toižed religijad — 8% (iudaizm, buddizm, islam, induizm).
Kodikel' (Filadel'fijan eläjad, vižvoččes igäspäi vl 2010, enamba 0,8%): anglijan kel' — 79,1%, ispanijan kel' — 9,7%, kitajan kel' — 1,6%, vjetnaman kel' — 0,9%, venän kel' — 0,8%, toižed keled — 7,9%.
== Irdkosketused ==
Rivi 33 ⟶ 40:
{{AÜV:oiden järedad lidnad}}
[[Kategorii:Filadel'fii| ]]
[[Kategorii:Amerikan Ühtenzoittud Valdkundoiden lidnad]]
| |||