Vilusoda: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Koiravva (pagin | tehtud radod)
+
Koiravva (pagin | tehtud radod)
formitez
Rivi 1:
{{1000}}
[[Fail:Berlin wall-3.jpg|thumb|right|250px|[[Berlinan sein]] vl 1967, nägu Päivnouzmpol'žes Berlinaspäi.]]
'''Vilusoda''' vai '''viluvoinViluvoin''' ({{lang-en|Cold War}}) om [[politologii|politologijan]] tärtuz, znamoitas globališt kaikenvuittušt vastustelendad [[Nevondkundaline Ühtištuz|NSTÜ:n]] i [[Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad|AÜV:oiden]] keskes vll 1946−1991. Se oli konfrontacii, eile soda, no kucui sodoiden äjüt peniš valdkundoiš — Korei, Vjetnam, Afrikan i Keskuzamerikan mad. Kahten kundaližen sisteman olend tegihe vilusodan süks: [[kapitalizm]] i planine [[socializm]]. Vastustelendan liderad kändihe [[atombomb|südäitukuižikš]] valdkundoikš.
 
== Nimituz ==
Tärtusen avtor om britanine [[Džordž Oruell]]-kirjutai, kävuti sidä ezmäižen kerdan vn 1945 19. päiväl redukud britanižen joganedal'žen «Tribune»-aiglehtesen «Sinä da atombomb»-kirjutuses. Hän endusti ''kožundaigad, kudamb ei linne kožundaks'', ku toižed järedad valdkundad sadas atomazegištod AÜV:oiden ližaks i jagadas mail'mad keskneze.
 
== Istorii ==
[[Kitai]]n i NSTÜ:n kosketusiden vilugoitmine vällenzi socialistišt blokad. Ičekeskeine südäitukuižiden azegiden ližaduz, niiden «lugumäran voibuižed» da toižen azegišton mödhe vei [[Kariban krizis]]annoks, NSTÜ:n ekonomine alašingotez sodarajadusiden tagut — Berlinan seinän sauvomižhe. Nevondkundaližen [[perestroik]]an politik, [[Mihail Gorbačov]] i AÜV:oiden hüvä vald lopiba vilusodad.
 
Vilusodan pordod: vastustelendan augotiž (1946−1953), kosketusiden lämšund (1953−1962), kingitamižen lasketusen politik (1962−1979), vastustelendan uz' kertuz (1979−1987), Gorbačovan «uz' meletand» i vilusodan lopind (1987−1991).
 
== Jäl'gused ==
Vilusodan jäl'gused: NSTÜ:n i sen [[Varšavan kožundkirjutesen organizacii|sodablokan]] da [[Ekonomižen ičekeskeižen abun Nevondkund|ekonomižen blokan]] čihodamine, Saksanman ühtištuz, AÜV:oiden i Evropan maiden lidiruind mail'mas, [[Evropan Ühtištuz|EÜ:n]] i [[Pohjoižatlantižen kožundkirjutesen organizacii|PAKO:n]] leviganduz, [[Kitai]]n naprindad kätas toižeks ülävaldkundaks, [[Ühtištoitmatomuden likund]]an olend, Kožundkirjutez mail'man südäitukuižiden kodviden kel'dos, Kožundkirjutez südäitukuižiden kodviden levitamatomudes i Kožundkirjutesed strategižiden edhetungazegiden lühenduses AÜV:oiden da [[Venäma]]n keskes.
 
== Homaičendad ==
<references/>
 
{{Commons|Category:Cold War}}
 
{{stub}}
[[Kategorii:Vilusoda| ]]
[[Kategorii:Sodapolitik]]