Sur' Britanii: Erod versijoiden keskes

| Eläjiden lugu = 6465,100105,000246<ref>[httphttps://www.onscia.gov.uk/onslibrary/relpublications/popthe-estimate/populationworld-estimates-for-uk--england-and-wales--scotland-and-northern-irelandfactbook/2013geos/indexuk.html PopulationSuren EstimatesBritanijan forristitišton UK,lugun Englandendustuz andvn Wales,2018 Scotlandheinkus and// NorthernMail'man Ireland,faktoiden Mid-2013kirj. — Office for National Statistics (ons''Cia.gov.uk)''.] {{ref-en}}</ref>

| Voz' = 20132018

| Päministr = [[MaiMei Tereza|Tereza Mei]]

'''Sur' Britanii''' ({{lang-en|United Kingdom}} «ühtenzoittud kunigahuz»), täuz' oficialine nimituz — '''Suren Britanijan da Pohjoižen Irlandijan Ühtenzoittud Kunigahuz''' ([[anglijan kel'|anglijan kelel]]: ''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland''), om sar'hine valdkund [[Päivlaskmpol'ne Evrop|Päivlaskmpol'žes Evropas]]. Päine da sen kaikiš suremb lidn om [[London]]. Vspäi 1973 [[Evropan Ühtištuz|Evropan Ühtištusen]] ühtnii. Se om valdkund südäitukuižensüdäitukuiženke azegištonke, [[Ühtenzoittud Rahvahiden Organizacii|ÜRO]]:n]] Varuitomuden nevondkundan kaikenaigaine ühtnii.

Üks'jäine röun kuivudme om [[Irlandii|Irlandijanke]] (360 km). Vaiše 35 km om Suren Britanijan suvirandištospäi [[Francii|Francijan]] pohjoižrandištho om vaiše 35 km [[La Manš]]-sal'men kal't, ned oma ühtenzoittud vižkümnekilometraiželvižkümnekilometrižel [[evrotonnel'|evrotonnelil]].

VlVn 1707 semendkun 1. päiväl semendkud Akt Anglijan da Šotlandijan ühtištuses om allekirjutadud.

VlVn 1801 vilukun 1. päiväl vilukud Akt Suren Britanijan da Irlandijan ühtištuses om allekirjutadud.

[[Fail:Satellite image of Great Britain and Northern Ireland in April 2002.jpg|thumb|left|200px|Suren Britanijan fotokuva kaimdajaspäi (vn 2002 sulaku).]]

Valdukundan sijaduz om [[Britanižed sared|Britanižil saril]] ([[Sur' Britanii (sar')|Sur' Britanii]]-sarel, [[Irlandii (sar')|Irlandii]]-saren pohjoižpäivnouzmpol'žel palal, [[Normandižed sared|Normandižil saril]]), [[Atlantine valdmeri|Atlantižen valdmeren]] randal. Pind om 243 610 km²<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html Suren Britanijan pind. —// The World Factbook of CIA (Mail'man faktoiden kirj). — ''Cia.gov''.] {{ref-en}}</ref>. Ümbärdajad mered: [[Irlandijan meri|Irlandijan]], [[Kel'tine meri|Kel'tine]], [[Gebridmeri|Gebrid-]] da [[Pohjoižmeri|Pohjoiž-]]. Randanpird om läz 31 368 km.<ref>[http://www.cartography.org.uk/default.asp?contentID=749 How long is the UK coastline? (Min pitte Suren Britanijan randanpird?). — ''Cartography.org.uk''.] {{ref-en}}</ref>.

Pohjoižel da päivlaskmal om mägedmägid ([[Pohjoine Šotlandijan mägišt]], [[Penninad]] dai [[Kembrižed mäged]]). Suvel da suvenpäivnouzmal omaom kukhikahadkukhikahid tazangištodtazangištoid. KaikišSariden kümne kaikiš korktembid mägenpäd sijadasoiš [[Šotlandii|Šotlandijas]], kaikiš korktemb čokkoim om [[Ben Nevis]]-mägi (1343 m) [[Šotlandii|Šotlandijas]]. Kaikiš alahaižemb čokkoim om Fenland (-4−4 m) [[Anglii|Anglijan]] päivnouzmas.

Päjoged oma [[Temz]] (334 km pitte), [[Severn]] (310 km), [[Trent]] (298 km), [[Mersi]] (109 km) dai [[Klajd]] (170 km). Kaikiš jaredambjäredamb jarv'järv om [[Loh Nej]] (396 km²) [[Pohjoine Irlandii|Pohjoižen Irlandijan]] territorijal.

Klimat om valdmerine, neps. Uhokun keskmäine lämuz' +3...+7° C° da heinkun +11...+17° C°.

Istorikad lugedas Surt Britanijad nügüd'aigaižen parlamentaižen [[demokratii|demokratijan]] kodimakssündundsijaks. Sur' Britanii om unitarine valdkund administrativižikš. Valdkundan ohjandusen form om konstitucine [[parlamentine monarhii]]. Sen pämez' om [[Elizavet Toine]]-kunigaznaine.

Valdkundan ohjandusen form om konstitucine [[parlamentine monarhii]]. Sen pämez' om [[Elizavet Toine]]-kunigaznaine vspäi 1952. Monarh om tobmuden koumen sarakon pämeheks. Hän voib pästta radmaspäi suim, panda ministrid radnikusele, tedotada sodad verast valdkundad vaste ülembaižeks armijan käskmeheks.

Parlament om kaks'kodine. Valičendad oleskeldas paksumb, mi kerdan videks vodeks. Lordoiden kodi ([[anglijan kel'{{lang-en|angl]]. ''House of Lords''}}) om üläkodi, ei ole sen ühtnijoiden lugumärad ei olelugumäran röunadusid, nügüd' mülüb 763 ühtnijad (heid valitas heid alakodin partijoišpäi tobjimalaz, vai pandas radnikusele elon hätkte). Alakodi, Kundoiden kodi (angl. ''House of Commons''), mülübmülütab 650 ristitud (niid, rahvaz valičeb) heid. Päministr om ühteks parlamentan ühtnijoišpäi, iče paneb ministrid radsijha (monarh vaiše hüvästab hänen valičend), händast alakodin ühtnijad valitas händast järgeližen äniden enambusen mödhe.

JärgenduseližedParlamentan valičendadalakodin parlamentanühtnijoiden alakodiheedelstrokuižed olibavaličendad vloliba 2015vn semendkun2017 78. päiväl kezakud. Konservativine partii [[KemeronMei DevidTereza|DevidTereza KemeronankeMeinke]] lideraksezinenas sai äniden enambust möst (331318 än't 650:späi, 42,4%). [[KemeronTereza Devid|Devid KemeronMei]] radoiradab päministran kaht strokud (vspäi 2010), läksi erindha. Vsvs 2016 heinkun 13. päiväspäi [[Mai Tereza|Tereza Mei]] radab päministran da om Konservativižen partijan ezinenas.

* '''[[Anglii]]''' (9 regionad, [[anglijan kel'{{lang-en|angl.]] ''Government Office Regions''}}), adm. keskuz om [[London]]

* '''[[Uel's]]''' (22 agjad (administrativišt ühtnikad), [[anglijan kel'{{lang-en|angl.]] ''Single-tier Principal Area''}}), adm. keskuz om [[Kardiff]]

* '''[[Šotlandii]]''' (32 agjad, [[anglijan kel'{{lang-en|angl.]] ''Council Area''}}), adm. keskuz om [[Edinburg]]

* '''[[Pohjoine Irlandii]]''' (6 grafkundad (angl. ''County'') vai 26 rajonad, [[anglijan kel'{{lang-en|angl.]], ''District''}}), adm. keskuz om [[Belfast]]

Jäl'gmäižed koume palad oma znamasiženznamasiženke avtonomijanke Anglijaspäi.

Sur' Britanii om [[EÜ]]:n koumanz' valdkund ičeze ristitišton lugumäran mödhe. Valdkundan kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.

Kaikuččen voden 1-lopunke tehtas valdkundan rahvahanlugemišt, kerdan kümnes vodes. Suren Britanijan eläjiden lugu (1901 — 20111901−2011)<ref>[http://www.ons.gov.uk/ons/rel/ctu/annual-abstract-of-statistics/quarter-3-2011/chap-15-population.xls Annual abstract of statistics. Chapter 15 Population and vital statistics (Jogavozne statistine satusenladind. Jaguz 15 Ristitišt i statistik sen elos). — Office for National Statistics (''ons.gov.uk'').]</ref>

| align="center" | 63 181 775<ref>[http://www.ons.gov.uk/ons/dcp171778_292378.pdf 2011 Census: Population Estimates for the United Kingdom, 27 March 2011 (Rahvahanlugemine: Ristitišton endustused Suren Britanijan täht, 27. keväz'ku 2011). — Office for National Statistics (''ons.gov.uk''), 2012-12-17.]</ref>

Jur'Igähižed eläjad — 92 % (2001)<ref>[http://www.statistics.gov.uk/CCI/nugget.asp?ID=764&Pos=4&ColRank=1&Rank=176 Vn. 2001 rahvahanlugemižen andmused: etnižuz. — ''Statistics.gov.uk''.]</ref>:

* [[anglijalaižed]] — 83,6 %,

* [[šotlandijalaižed]] — 8,5 %,

* [[uel'slaižed]] — 4,9 %,

* [[irlandijalaižed]] — 2,9 %.

Kaik om 69 lidnad (sitid). Suren Britanijan kaikiš surembad lidnad (enamba 450 tuh. ristituid vl 2011<ref>[http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/key-statistics-for-local-authorities-in-england-and-wales/rft-table-ks101ew.xls 2011 Census: KS101EW Usual resident population, local authorities in England and Wales (Vn 2011 rahvahanlugemine: järgeline sijaline ristitišt, tobmuden organad Anglijas i Uel'sas). — Office for National Statistics (''ons.gov.uk'').]</ref>, surembaspäi penembha): [[London]], [[Börmingem]], [[Lids]], [[Glazgo]], [[Šeffild]], [[Bredford]], [[Mančester]], [[Edinburg]], [[Liverpul']].

* [http://www.gov.uk/ Hänen Mažesteten ohjastusen oficialine sait (''gov.uk'').] {{ref-en}}

* [http://www.royal.gov.uk/ Britanižen monarhijan oficialine sait (''royal.gov.uk'').] {{ref-en}}

* [http://news.bbc.co.uk/hi/russian/uk/default.stm BBC:n uzištused Suren Britanijan polhe ''news.bbc.co.uk''-saital.] {{ref-en}}

* [http://www.visitbritain.com/en/EN/ Suren Britanijan oficialine turistine gid (''visitbritain.com'').] {{ref-en}}