Indonezii: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Koiravva (pagin | tehtud radod)
superlativ; pp
Koiravva (pagin | tehtud radod)
formitez
Rivi 7:
| Flag text = Indonezijan flag
| Pälidn = Džakart
| Eläjiden lugu = 253260,609580,643739<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/id.html Indonezijan ristitišton endustuz vlvn 20142017 heinkus. // Mail'man faktoiden kirj. (— ''Cia.gov)''.] {{ref-en}}</ref>
| Voz' = 20142017
| Pind = 1,904,569
| Kart = LocationIndonesia.svg
Rivi 18:
| Internet-domen = [[.id]]
| Telefonkod = +62
| Aigvö = [[UTC]]+7...+9
}}
'''Indonezii''' ([[indonezijan kel'{{lang-id|indonez.]]: ''Indonesia''}}), täuz' oficialine nimituz — '''Indonezijan Tazovaldkund''' ([[indonezijan kel'{{lang-id|indonez.]]: ''Republik Indonesia''}}), om järed sar'hine ekvatorialine valdkund [[Azii|Suvipäivnouzmaižes Azijas]]. Pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Džakart]].
 
Vl 2014 eläjiden lugu omoli 253 609 643 ristitud (nellänz' surtte mail'mas).
 
== Istorii ==
VlVn 1945 elokun 17. päiväl elokud Indonezii tedoti ičeze ripmatomudes [[Alamad|Alamaišpäi]]. Valdkundan Konstitucii tuli väghe sil-žo päiväl. Vozil 1950-19591950−1959 ei olend väges valdkundan ühtmuden udessündutamižen aigan. Nell' znamasišt vajehtust oli pandud Konstitucijha (vozil 1998, 1999, 2001), sidä kesken jagamha koume tobmuden sarakoid [[Suharto]]-prezidentan (1967-19981967−1998) ohjandusen jäl'ghe.
 
== Geografijan andmused ==
[[Fail:Map of Indonesia Demis.png|thumb|left|250px|Indonezijan reljefan kart.]]
Indonezii om kaikiš suremb sar'hine valdkund mail'mas. Se sijadase [[Malain sarišt]]ol pidust' [[Ma]]n ekvatorad 17804 saril, niišpäi 6 tuhad saredsarid oma elänzoittud, 9634 — nimetomad. Kaikiš järedambad sared oma [[Sumatr]], [[Kalimantan]] (keskmäine da suvine pala), [[Uz' Gvinei]] (päivlaskmaine pala), [[Jav (sar')|Jav]] da [[Sulavesi]].
 
Indonezii om mavaldkundröunoiš [[Malaizii|Malaizijanke]] pohjoižes (röunan piduz — 1881 km), [[Papua — Uz' Gvinei|Papua — UdenUdenke Gvinejanke]] (824 km) päivnouzmas da [[Päivnouzmaine Timor|PäivnouzmaiženPäivnouzmaiženke Timoranke]] (253 km) suves. Ühthine röunoiden piduz om 2958 km. Valdkundan pind om 1 904 569 km² (ezmäineühtenz' sija Suvipäivnouzmpol'žes Azijas da 14nz' mail'mas).
 
Valdkund om meriröunoiš mugažo [[Singapur]]anke, [[Filippinad|Filippinoidenke]], [[Avstralii|Avstralijanke]] da [[Indii|Indijanke]]. Indonezijan suvipäivlaskmaižed da suvirandad lainištab [[Indine valdmeri]] da sen [[Timoran meri]], pohjoižed da südäimižed randad — [[Tün' valdmeri]] da sen randaližed mered: [[Javan meri]], [[Sulavesin meri]], [[Balin meri]], [[Floresmeri]], [[Savumeri]], [[Bandameri]], [[Serammeri]], [[Hal'maheran meri]], [[Molukkan meri]]. Ühthine randanpird — 54 716 km.
 
Kaik 400 vulkanad om Indonezijas, niišpäi pol'tošt sadad oma aktivižed. Vodes oleleb 7 tuhad penid manrehkaidusid (penemb 4 ballad) da üks' vulkanan lavanheitand. Valdkundan da [[Valdmerimad|Valdmerimaiden]] kaikiš korktemb čokkoim om [[Punčak Džai]]-mägi (4884 m) [[Uz' Gvinei]]-saren päivlaskmas.
 
Klimat om [[ekvatorialine vö|ekvatorialine]] valdmerine neps mussonine. Kun keskmäine lämuz om +26...+28° C°. Randištol vajehtusid aniAni ei olele lämuden vajehtusid randištol vodes ümbri, sikš miše lämäd meriveded oma läz kaikenaigašti. Mägiden korktusil enamba 1500 metrad voib panda [[hala]]d öidme. Äi jogid om suril saril, no kaik ned oma lühüdad.
 
Londuseližed varad oma [[kivivoi]], [[londuseline gaz]], [[kivihil']], [[tin]], [[alüminii|boksitad]], [[nikel']], [[vas'k]], [[kuld]], [[hobed]], [[mec]], solad [[heretuz|heretusid]] tehmaha.
Rivi 43:
== Politine sistem ==
[[Fail:Merdeka Palace Changing Guard 2.jpg|thumb|right|250px|Indonezijan prezidentan ''Merdeka''-pert'kulu («Joudjuden») [[Džakart]]as.]]
Ohjandusen form om unitarine konstitucine [[prezidentine tazovaldkund|prezidentine]] tazovaldkund äjiden partijoiden sistemanke. Valdkundan pämez' da ohjastusen direktor om prezident. Hän mugažo om armijan päkäsknik da röunantagaižiden azjoiden ministr, märičeb ohjastusen mülükundad, taričeb ministriden kandidatoid vahvištamha parlamentale, paneb radnikusile jättud vahvištuseta parlamental ministrid. Üks' varaprezident om prezidentale abhu, hän tegeb prezidentan velgusidme lähtendan erindha statjan. Vspäi 2004 kaik rahvaz valičeb valdkundan prezidentad da varaprezidentad videks vodeks, kahtenden strokun voimuz om voimuzolmas.
 
Parlament om kaks'kodine Rahvahan Nevondkundaline Suim ([[indonezijan kel'{{lang-id|indonez.]]: ''Majelis Permusyawaratan Rakyat, MPR''}}) 692 ühtnijanke. Ezmäine kodi om Agjoiden Ezitajiden Nevondkund ([[indonezijan kel'{{lang-id|indonez.]]: ''Dewan Perwakilan Daerah, DPD''}}) 132 ühtnijanke (nellin kaikuččes agjaspäi). Toine kodi om Rahvahan Ezitajiden Nevondkund ([[indonezijan kel'{{lang-id|indonez.]]: ''Dewan Perwakilan Rakyat, DPR''}}) 560 ühtnijanke. Kaik rahvaz valičeb parlamentan ühtnijoid videks vodeks. Parlamentale sab heitta prezidentad radmaspäi uskletomuden ozutandal.
 
JärgenduseližedParlamentan valičendadühtnijoiden parlamenthajärgenduseližed valičendad oliba vlvn 2014 sulakun 9. päiväl sulakud. PrezidentadValitihe prezidentad da varaprezidentad valitihe järgkerdan vlvn 2014 heinkun 9. päiväl heinkud. Vs 2014 redukun 20. päiväspäi Indonezijan nügüdläine prezident om [[Džoko Vidodo]] (sai 53,15%), varaprezident om [[Kalla Jusuf|Jusuf Kalla]].
 
== Administrativiž-territorialine jagand ==
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''Kacu kirjutuz: [[Indonezijan administrativiž-territorialine jagand]].''
 
Indonezii jagase 34 regionha: 32 niišpäi oma agjad (provincijad, [[indonezijan kel'{{lang-id|indonez.]]: ''provinsi''}}; 3 — eriliženeriliženke statusanke), 2 oma eriližed ümbrikod agjaha tazostadud ([[Džakart]]-pälidn da [[Džokjakart]]). Agjad alajagasealajagasoiš ümbrikoihe ([[indonezijan kel'{{lang-id|indonez.]]: ''kabupaten''}}) da niihe tazostadud lidnoihe (üks'lugu [[indonezijan kel'{{lang-id|indonez.]]: ''kota''}}).
 
== Eläjad ==
Indonezijas elädas [[indonezijalaižed]]. Kaikiš tihedašti elänzoittud om [[Jav (sar')|Jav]]-sar' om kaikiš tihedašti elänzoittud region.
 
Toižed lidnad-millionerad (enamba 2 mln ristituid vl 2013, surembaspäi penembha): [[Surabai]], [[Bandung]], [[Bekasi]], [[Medan]], [[Tangerang]]. Vl 2013 kaik oli 87 lidnad enamba mi 100 tuh. eläjidenke. Ühthemänho 98 lidnad om valdkundas.
Rivi 62:
 
== Rahvahanižanduz ==
Indonezijan päeksport om elektroladimišt (läz 15%), erazvuiččed [[sobad]] (läz 12%), [[kivihil']] (10%kümnendez), [[kivivoi]] (8%), [[pal'm|pal'mvoi]] (7%), [[londuseline gaz]] (6%), [[pu (material)|pumaterialad]] da [[bumag]] (6%); toine eksport — [[kuld]] (5%), [[räzin]] (3%), [[kakao|kakaonproduktad]] (2%), [[vas'k]] (1%), [[tin]] (1%). [[Kitai]], [[Japonii]] da [[Singapur]] oma päühtnijad torguindas (eksportan dai importan koumandez).
 
== Homaičendad ==
Rivi 68:
 
== Irdkosketused ==
* [http://www.indonesia.go.id/ Indonezijan Tazovaldkundan oficialine portal (''indonesia.go.id'').] {{ref-id}} {{ref-en}}
* [http://www.setneg.go.id/ Indonezijan Tazovaldkundan prezidentan administracijan oficialine portal (''setneg.go.id'').] {{ref-id}} {{ref-en}}
* [http://www.wapresri.go.id/ Indonezijan Tazovaldkundan varaprezidentan oficialine sait (''wapresri.go.id'').] {{ref-id}}
* [http://www.setkab.go.id/ Indonezijan Tazovaldkundan ohjastusen oficialine sait (''setkab.go.id'').] {{ref-id}}
* [http://www.mpr.go.id/ Indonezijan Tazovaldkundan parlamentan oficialine sait (''mpr.go.id'').] {{ref-id}}
* [http://www.bps.go.id/ Indonezijan Statistikan komitet (''bps.go.id, Badan Pusat Statistik'').] {{ref-id}} {{ref-en}}
 
{{Commons|Indonesia}}