Rutenii
Rutenii (Ru — ruthenium latinan kelel) om 44nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om kahesandes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — kahesanden gruppan laptalagruppas), tabluden videndes periodas.
44 |
0
0 1 15 18 8 2 |
Ru 101,07 |
|
Rutenii |
Ühthine ümbrikirjutand vajehta
Element om lujas harv londuses, pala Man kores — 10−10 (74. sija elementoiden keskes). Ei voi löuta sidä joudjas olendas.
Venämalaine Karl Klaus-himik avaiži rutenijan vl 1844. Element om nimitadud Venän/Venäman ühten latinižiš nimitusišpäi mödhe (Ruthenia).
Fizižed ičendad vajehta
Rutenii om hobedahk päličmänendmetall. Se om magnitine material honuzližel lämudel.
Atommass — 101,07. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 12,41 g/sm³. Suladandlämuz — 2607 K (2334 C°). Kehundlämuz — 4423 K (4150 C°).
Londuseline rutenii kogoneb seičemes stabiližes izotopaspäi: 96Ru (5,7% massan mödhe), 98Ru (2,2%), 99Ru (12,8%), 100Ru (12,7%), 101Ru (13%), 102Ru (31,3%) i 104Ru (18,3%). Tetas 27 ratud radioaktivišt izotopad 87..95, 97, 103, 105..120 atommassanke, i niiden 7 izomärad.
Himižed ičendad vajehta
Rutenii om inertine himižikš, ei voi segoitada sidä muiktusihe. Reagiruib hloranke, ftoranke, NO-gruppanke, tegeb hapandusid, muigotandmär voib olda 0..+8. Se om hüvä katalizator.
Kävutand vajehta
Rajatas metallan pol't elektronikas: rezistorad i varmdad elektrokontaktad. Ottas kävutamižhe räkänvastaižiš ühthesuladusiš. Rutenijan 0,1% ližaduz titanan ühthesuladushe kaičeb korrozijaspäi. Kävutadas katalizatoraks, ottas «rusked rutenii»-ühtnendad ioniden indikatoraks.
Sadas platinan puhtastamižel ližasegoitusišpäi, mugažo südäitukuižiden reakcijoiden jänduseks (250 grammhasai tonnas). Koncentriruiše Uralmägiden mineralas platinanke (Venäma), om löudmižsijid Kanadas i Suviafrikan Tazovaldkundas. Sadas severz'-se kümned tonnoid vodes mail'mas. Maksoi 42 US$ troižes uncijas (vai 1,35 US$ grammas) vn 2016 semendkul.
Irdkosketused vajehta
- Rutenii webelements.com-saital. (angl.)
- Kirjutuz rutenijas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)
Rutenii Vikiaitas |