Litii

3	0 0 0 0 0 1 2
Li 6,941
Litii

Litii (Li — lithium latinan kelel) om koumanz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om ühtendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — ühtenden gruppan päalagruppas, IA), tabluden kahtendes periodas.

40-sekundine animacine video ozutab elektrobatarejan radod. Sen katod kogoneb hil'nikaspäi i rikišpäi, tehtas anodad litijasižeks. Radon aigan litijan ionad lähttas katodannoks i reagiruidas rikinke.

Ühthižed andmused vajehta

Litii om harv Man kores — 21 grammad tonnas, südäiolend merivedes 17 mg/L. Ročilaine Johann Arfvedson-himik avaiži litijan vl 1817. Nimitihe mineraližen löudandan mödhe (amuižgrek.: λίθος litos «kivi»). Britanine Gemfri Devi-himik sai litijad metallan nägus ezmäižen kerdan vl 1818.

Metalline litii kucub hibjan poltatesid vedenke reagiruiden.

Fizižed ičendad vajehta

Litii om hobedaižvauktan polhe pehmed muglmetall. Voib vanuda da pressuida sidä.

Atommass — 6,941. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 0,534 g/sm³, se om kaikiš penemb metallioden keskes. Suladandlämuz — 453,65 K (180,5 C°). Kehundlämuz — 1603 K (1330 C°).

Londuseline litii kogoneb kahtes stabiližes izotopaspäi: ⁶Li (7,5 %) i ⁷Li (92,5 %). Niiden ližaks tetas seičeme ratud radioaktivišt izotopad 4..5, 8..12 atommassanke. Kaks' izomärad om ¹⁰Li-izotopal.

Himižed ičendad vajehta

Palab hapanikas lämbitusel 300 C° da sen enamba. Muigotandmär om +1. Om reakcijoid azotanke, ammiakanke, galogenidenke, hil'nikanke i olanke.

Kävutand vajehta

Ottas kävutamižhe stöklan toižendoiden, voižimiden («Litol») tehmižes i akkumulätoriš enamba kaiked. Kävutadas atomreaktoriš lämudenkandajaks.

Ottas LiBr- i LiCl-solid kuivadamha il'mad da toižid gazoid. LiOH-gidrohapanduz i Li₂O₂ regeneriruidas il'man hapanikad sauptud apparatoiš.

Om järedoid löudmižsijid neniš valdkundoiš: Bolivii, Čili, AÜV, Argentin, Kongon Demokratine Tazovaldkund, Kitai, Brazilii, Serbii, Avstralii, Venäma (Kolan pol'sar'). Vl 2015 saihe 32,5 tuhad tonnoid mail'mas, znamasine samine om Avstralijas, Čiliš i Argentinas.

Irdkosketused vajehta

Litii Vikiaitas