Karagandi

Karagandi (kazahan kelel: Қарағанды, ven.: Караганда) om Kazahstanan lidn valdkundan keskuzpalas, nellänz' lidn eläjiden lugun mödhe. Se om Karagandin agjan keskuz da kaikiš suremb lidn.

Karagandi
Қарағанды

Flag
Valdkund	Kazahstan
Eläjiden lugu (2018)	501,419 ristitud
Pind	550 km²
Pämez'	Nurlan Aubakirov (kezaku 2014—)
Telefonkod	+7−7212
Aigvö	UTC+6

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1931 kuti sija pidatadud ristituiden täht samha kivihil't, GULAG:an severz'-se lagerid sijazihe täs. Vl 1934 eländpunkt läz lagerid sai lidnan statusad nügüdläiženke nimenke. Äjad joudutadud ristituišpäi jäiba eläda lidnas.

Geografijan andmused

Lidn sijadase agjan pohjoižpäivnouzmas, «Irtiš — Karagandi»-kanalan lopus, 553 m keskmäižel korktusel valdmeren pindan päl. Matkad Astan-pälidnhasai om 190 km lodeheze orhal vai 215 km avtotel.

Klimat om terav kontinentaline. Voden keskmäine lämuz om +3,6 C°. Paneb sadegid 332 mm vodes, oleleb penemb niid vilusezonal (107 mm kül'mkus-keväz'kus).

Vspäi 1997 lidn jagase kahteks administrativižeks rajonaks: Oktäbrin i Kazibekbin; edel oli viž rajonad.

Eläjad

Vl 2010 eläjiden lugu oli 465 178 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 613 797 eläjad vl 1989. Karagandi sädab lidnaglomeracijad Temirtau-lidnanke da toižidenke ezilidnoidenke, kaik om 800 tuh. ristituid.

Lageriden enzne aig sel'gitab äirahvahut: vn 2015 zavodindas kazahlaižed oliba 42,6%, venänikad — 40,3%, toižed rahvahad — 17,1%.

Ižanduz da transport

Ižandusen päsarakod oma kivihilen samine (2,5 mln tonnoid vl 2008), elektroenergetine (kaks' LEK:ad), mašinansauvomine (sidä kesken mägitransportine), sömtegimišt, sauvondmaterialoiden tehmine. Raudan metallurgii šingotase Temirtau-kaimdailidnas, 15 km lodeheze.

Avtobusad da maršruttaksid oma kundaližeks transportaks lidnas.

Irdkosketused

• Lidnan tobmuden sait (karaganda-akimat.gov.kz). (kazah.) (ven.)