Azot
7 |
0
0 0 0 0 5 2 |
N 14,00674 |
|
Azot |
Azot (N — nitrogenium latinan kelel «sündutai nitratad») om seičemenz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om videndestoštkümnendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — videnden gruppan päalagruppas, VA), tabluden kahtendes periodas.
Ühthižed andmused vajehta
Vl 1772 šotlandijalaine Daniel' Rezerford-himik pästi dissertacijad azotan ičendoiden ümbrikirjutamiženke[1], lugetas händast azotan avaidajaks. Vll 1772−1777 ročine Karl Šeele-himik tedoiži azotan ičendoid i publikui rezul'tatoid, niiš ümbrikirjuti atmosferan il'mad ezmäižen kerdan kut «lämoiil'man» (hapanikan) i «reduil'man» (azotan) segoitust.
Vl 1787 nügüd'aigaižen himijan Antuan Lavuazje-alusenpanii tariči nimitada elementad azotaks (franc.: azote) amuižgrekan kelen ἄζωτος-sanaspäi «hengmätoi», sikš miše azot ei pid'oitele palandan i hengaidusen processid.
Fizižed ičendad vajehta
Atommass — 14,00674. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 0,001251 g/sm³. Suladandlämuz — 63,15 K (−210,00 C°). Kehundlämuz — 77,35 K (−195,79 C°).
Azot om kaks'atomine gaz mujuta, maguta da hajuta. Londuseline azot kogoneb kahtes stabiližes izotopaspäi: 14N (99,635 %) i 15N (0,365 %). Sen ližaks om sadud 14 ratud radioaktivišt izotopad 10..13 i 16..25 atommassanke, üks' izomär mugažo (m11). Kaikiden niiden pol'čihodamižen pord om sekundad lühüdamb päiči 13N (kümne minutad), 16N (7,13 s) i 17N (4,173 s).
Himižed ičendad vajehta
Inertine element, no reagiruib päličmänendmetalloiden kompleksižidenke ühtnendoidenke. Azotan ühtnendad oma aktivižed da toksižed paksus.
Kävutand vajehta
Seičemenz' element om levitadud londuses lujas, Man atmosfer kogoneb sišpäi 78,09 % mülün mödhe. Sadas il'maspäi, koume nelländest kändase ammiakaks.
Azot om üks' tarbhaižiš elementoišpäi elon olendan täht, mülüb vauktušihe. Kävutadas inertižeks ümbrištoks, agentaks vilugoitimiš.
Galerei vajehta
-
Nozoltadud azot
-
Kehui azot metalližes stokanas
-
Kolb azot-gazanke
Homaičendad vajehta
- ↑ Rulöv, Aleksandr. Парадоксальный тривиальный азот (Paradoksaline trivialine azot) // Наука и жизнь (Tedo da elo-aiglehtez). — 2019. — № 3. — Lpp. 40−43. (ven.)
Irdkosketused vajehta
- Azot webelements.com-saital. (angl.)
- Kirjutuz azotas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)
Azot Vikiaitas |